Newsroom Fjalime të ministrit Fjala e ministres së Mbrojtjes Olta Xhaçka në Kuvendin e Shqipërisë me rastin e prezantimit të projektbuxhetit të Ministrisë së Mbrojtjes për vitin 2021
I nderuar kryetar,
të nderuar kolegë,
dua të ndaj me ju sot disa nga momentet kryesore të buxhetit për vitin 2021 për Dikasterin e Mbrojtjes dhe t'ju prezantoj shkurtimisht përse unë besoj që ky buxhet, duke pasur parasysh rrethanat e vështira që kemi kaluar e situatën e vështirë ku ndodhemi akoma për shkak të pandemisë, adreson në mënyrë realiste ato që janë prioritetet e Mbrojtjes por edhe pritshmëritë e aleatëve dhe partnerëve tanë në NATO.
Ajo që dua të theksoj së pari, është që edhe ky buxhet vazhdon trendin e rritjes si në vlerë nominale, ashtu edhe si përqindje e Prodhimit të Brendshëm Bruto. Pra, nëse për vitin 2020 kishim një buxhet sa 1,46% e Produktit të Brendshëm Bruto (PBB), për vitin 2021 buxheti shkon në 1,5% të PBB. Ky është një fakt domethënës, pasi kjo rritje është në përputhje të plotë me objektivat dhe angazhimet që qeveria jonë ka marrë përpara aleatëve tanë NATO në Samitin e Uellsit; angazhime, sipas të cilave Buxheti i Mbrojtjes duhet të shkojë në 1,75% të PBB në vitin 2022 dhe 1,85% në vitin 2023.
Besoj që ky fakt është një tregues i qartë i seriozitetit me të cilin qeveria jonë i trajton detyrimet e përgjegjësitë e saj ndërkombëtare, sidomos kur bëhet fjalë për raportet tona me NATO dhe partnerët tanë strategjike. Sepse, pavarësisht goditjes që ka përjetuar ekonomia gjatë vitit të fundit si pasojë e tërmetit, por edhe e pandemisë, ne i jemi përmbajtur angazhimit tonë politik për të bërë realitet këtë trend rritës të buxhetit që është dakordësuar me aleatët amerikanë dhe NATO, të cilët janë shprehur me vlerësime maksimale për vullnetin dhe punën konkrete që kemi bërë në këtë drejtim.
Në terma nominalë, buxheti i vitit 2021 ka një rritje me rreth 2,7 miliard lek ose 11,8% krahasuar me planin e vitit 2020.
Por sigurisht, fakti që buxheti është rritur tregon vetëm njërën pjesë të historisë. Sepse rritja e buxhetit, dhe arsyeja përse aleatët këmbëngulin në rritjen e buxhetit për të arritur eventualisht në 2% të PBB, nuk është një qëllim në vetvete. Mënyra sesi shpenzohen dhe produktet për të cilat përdoren këto para është thelbësore. E them këtë, sepse nëse shikojmë historikun e buxheteve të Ministrisë së Mbrojtjes është e qartë që jo rrallë buxhetet janë përdorur për gjithçka, përveçse për të çuar përpara angazhimet e prioritetet.
Më konkretisht, Buxheti i Mbrojtjes do të përdoret për mbështetjen e programeve të mbrojtjes të parashikuara për vitet 2021 - 2023 siç janë mbështetja për personelin, operacionet brenda dhe jashtë vendit dhe emergjencat civile, stërvitjet, arsimi, angazhimet ndërkombëtare, e padyshim procesi i modernizimit të FA dhe përmirësimit të infrastrukturës. Dhe, qoftë Programi Buxhetor Afatmesëm, qoftë Buxheti Vjetor, na mundësojnë të mbështesim kërkesat e FA për modernizim, ruajtjen e niveleve të operacionalitetit dhe përmbushjen e detyrimeve për mbrojtjen kolektive që kemi ndaj NATO, ku e kam fjalën kryesisht për pjesëmarrjen në misionet e paqes apo sigurisë ndërkombëtare në kuadër të NATO, BE apo OKB.
Shqipëria është një nga vendet që ka ndër kontributet më të larta në misionet e Aleancës, duke fituar respektin e aleatëve për kontributin e saj. Ne do të vazhdojmë të japim kontributin tonë në misionet ku jemi aktualisht të pranishëm, qoftë në Afganistanin e largët në Operacionin e NATO "Resolute Support Mission"; në misionin "ALTHEA" në Bosnje-Hercegovine; në misionin KFOR të NATO-s në Kosovë; në operacionin ushtarak të NATO-s "Enhanced Forward Presence – eFP" në Letoni, në misionin në OKB në Sudanin e Jugut, por do të angazhohemi edhe në dislokime të reja, si në Misionin e NATO në Irak (kjo në kuadër të Kartës së Adriatikut), apo dhe në Ngushticën e Hormuzit në krah të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, angazhim i cili është marrë, por për të cilin jemi duke pritur përfundimin e paketës ligjore.
Krahash misioneve, kemi edhe kërkesat për përfaqësitë, shtabet dhe aktivitetet me NATO duke siguruar mbështetjen e personelit ushtarak e civil të angazhuar në shtabet e NATO, përfaqësitë ushtarake, atashetë ushtarakë dhe strukturat ushtarake rajonale.
Vendi ynë është pjesëmarrës në iniciativat e sigurisë rajonale dhe që prej vitit 2019 ka marrë drejtimin e disa prej tyre, gjë e cila kërkon natyrisht mbështetje me fonde buxhetore. Aktualisht, kemi marrë drejtimin e Ministerialit të Mbrojtjes së Evropës Juglindore dhe të Sekretariatit të tij, si dhe të Qendrës për Bashkëpunim dhe Siguri. Janë angazhime të cilat sigurisht që rrisin reputacionin e Shqipërisë dhe imazhin e saj në sytë e partnerëve dhe aleatëve dhe për të cilat sigurisht ka shumë konkurrencë mes vendeve pjesëmarrëse. Fakti që Shqipërisë i është besuar drejtimi i këtyre iniciativave është në fakt një tregues i qartë i progresit të madh që ka bërë Shqipëria dhe i besimit që ajo gëzon tashmë mes partnerëve.
Një zë tjetër shumë i rëndësishëm janë stërvitjet, pasi janë jetike për rritjen e performancës dhe profesionalizmit të forcave tona. Në ketë pikë dua të ndaj me ju disa detaje lidhur me një nga stërvitjet më të mëdha që janë zhvilluar ndonjëherë në Shqipëri. Stërvitja Defender - 2021, një stërvitje dypalëshe me SHBA është e para e këtij lloji në vendin tonë. Në të do të marrin pjesë mbi 8.000 trupa amerikane që do të dislokohen në disa rajone të vendit dhe në disa reparte të Forcave tona të Armatosura.
Por impaktin më të madh në buxhetin e mbrojtjes e kanë projektet e modernizimit, plot 79.5% e shpenzimeve kapitale. Prioritet janë sigurimi i armatimit të lehtë dhe municionit të nevojshëm për FA, pajisjet e komunikimit taktik me radio (një kanaleshe) për Grup Batalionin, sistemi i vëzhgimit të hapësirës ajrore, sisteme komunikimi (tokë – ajër – tokë), projekte të përbashkëta me NATO për sistemet e komandim-kontrollit ajror, sistemet e vetëmbrojtjes së helikopterëve, rinovimi i infrastrukturës dhe sistemit të komunikimit detare. etj.
Në këtë kontekst këtë vit do të kemi një risi të shtuar, atë të pjesëmarrjes së gjigandit të industrisë ushtarake amerikane Lockeed Martin si në Sistemin e Mirëmbajtjes së Vëzhgimit të Hapësirës Detare dhe atë të implementimit të Radarit të Midës për Forcën Ajrore.
Pjesë e këtij procesi modernizimi janë edhe ndërhyrjet në infrastrukturë për të krijuar kushte optimale pune për ushtarakët, e padyshim edhe mbështetja e projektit të garantuar nga NATO për ringritjen e Bazës Ajrore të Kuçovës.
Së fundi, ky buxhet na mundëson të përballojmë përgjegjësitë e reja, që i kanë kaluar Ministrisë së Mbrojtjes, ku e kam fjalën padyshim për Mbrojtjen Civile, e cila, siç jemi dëshmitarë të gjithë, gjatë vitit të fundit ka qenë një nga përgjegjësitë më të rëndësishme e më jetike që ka zbatuar Ministria e Mbrojtjes.
Ka kaluar vetëm diçka më shumë se një vit, që nga miratimi i ligjit për Mbrojtjen Civile, por gjatë këtij viti është bërë një punë vërtet e jashtëzakonshme. Duke filluar që nga ngritja e Agjencisë Kombëtare të Mbrojtjes Civile, e cila nga një drejtori me 7 persona, që bënte vetëm stacionin telefonik, sot është kthyer në një Agjenci që koordinon punën mes të gjitha zyrave të EC në rang bashkie e prefekture; komunikon dhe koordinon nevojat me strukturat respektive të EC në Bashkimin Europian; monitoron respektimin e ligjit nga strukturat e linjës. Duke vazhduar me rritjen e dhe modernizimin e kapaciteteve reaguese të Forcave të Armatosura, të specializuara për rastet e emergjencave, ku falë bashkëpunimit me aleatët e NATO (SHBA, Turqia etj), sot FA janë të pajisura me uniformat dhe mjetet bashkëkohore të nevojshme në operacionet në mbështetje të pushtetit vendor dhe popullatës në raste tërmetesh; përmbytjesh, zjarresh etj. E duke vazhduar më tej me hartimin e studimeve e strategjive për zvogëlimin e riskut, e kështu me radhë. Të gjitha këto, në një kohë kur kësaj strukture dhe FA i është dashur të përballojë emergjenca e situata që shkojnë që nga tërmeti i 26 Nëntorit, zjarret, rehabilitimi i argjinaturave e sigurisht, përfshirja në përballimin e pandemisë. Ky buxhet, na lejon të jemi të përgatitur për çdo eventualitet që mund të ndodhë gjatë vitit 2021. Jo vetëm kaq, por ky buxhet, na lejon që të ecim përpara drejt përmbushjes së objektivit tonë madhor, për ta integruar Agjencinë e Mbrojtjes Civile në strukturat europiane për përballimin e emergjencave.
Pajisjet, baza materiale, infrastruktura edhe pse shumë të rëndësishme, janë vetëm një pjesë e investimeve të domosdoshme që duhet të ndodhin. Një investim po aq i rëndësishëm, që ky buxhet na mundëson ta çojmë përpara e ta konsolidojmë ka të bëjë me rritjen trajtimin e efektivëve tanë dhe edukimin e tyre.
Këtu e kam fjalën së pari, për rritjen e trajtimit financiar përmes rillogaritjes së vështirësive dhe rikthimit të kompensimit të ushqimit për mbi 4 mijë efektivë të FA dhe të kompensimit ushqimor që u hoq nga Qeveria Berisha në vitin 2013, vetëm pak ditë përpara se të dorëzonte pushtetin. Këtu gjej rastin, t'i falënderoj kolegët e komisionit për mbështetjen e tyre për këtë masë shumë të rëndësishme që korrigjoi një padrejtësi, që u ishte bërë efektivëve të FA.
Dhe së dyti, për përpjekjen e madhe që është bërë për edukimin dhe arsimimin e ushtarakëve, ku buxheti 2021 na lejon zhvillimin dhe integrimin e mëtejshëm të sistemit arsimor, plotësimin e nevojave materiale e didaktike, zhvillimin e planeve dhe programeve të arsimimit, por edhe stërvitjet, kryerjen e specializimeve, analizave, studimeve e kështu me radhë.
Dhe në këtë pikë, dua ta theksoj, që unë besoj, dhe e gjithë trupa drejtuese e FA beson, që hapja e programit bachelor në Akademinë e FA këtë vit, vetëm pak ditë më parë, shënon vërtet një moment shumë të rëndësishëm në procesin e modernizimit të FA. Por edhe më shumë se kaq, ngre themelet e një sistemi meritokratik dhe një sistemi karriere, që do të na lejojë jo vetëm të afrojmë të rinj e të reja të talentuara, por edhe të krijojmë një trupë oficerësh e drejtuesish të standardeve të NATO.
Unë jam e vetëdijshme që nevojat e FA janë shumë të mëdha. E kam shumë të qartë se çfarë do të thotë konkretisht arritje e standardeve të NATO dhe, bashkë me ekipin e dikasterit që drejtoj dhe drejtuesit e FA, kemi një vizion të qartë të procesit të transformimit e modernizimit që nevojitet për të arritur këtë objektiv madhor. Dhe sigurisht, që si çdo njeri që punon e i përkushtohet një projekti edhe unë e gjithë ekipi do të kishim dashur shumë që ky objektiv të përmbushej që nesër.
Ama, jemi njerëz me këmbë në tokë, që dimë të bëjmë dallimin mes dëshirave e ëndrrave dhe mundësive reale, siç e bëjnë në fakt të gjithë ministrat e mbrojtjes e drejtuesit ushtarakë, qoftë edhe në vendet më të pasura e më të zhvilluara. Mund të them pa asnjë hezitim, që ky buxhet është një buxhet që realisht na lejon të çojmë përpara prioritetet tona, por edhe të përmbushim angazhimet tona kundrejt aleatëve. E di që kjo s'ka qenë e lehtë në një kohë si kjo ku jetojmë, por besoj që ky është një mesazh shumë i qartë i seriozitetit dhe vendosmërisë së qeverisë shqiptare për të respektuar deri në fund çdo angazhim ndërkombëtar kundrejt NATO dhe partnerëve tanë amerikanë dhe për të kontribuar brenda të gjithë mundësive të saj si një partner dinjitoz dhe i besueshëm dhe si një faktor stabiliteti e sigurie në rajon.
