Fjala e plotë e ministres së Mbrojtjes znj. Olta Xhaçka në Komisionin e Sigurisë Kombëtare për Projektbuxhetin e Mbrojtjes për vitin 2021

e mërkurë, 28 tetor 2020 13:16

Të nderuar anëtarë të Komisionit për Sigurinë Kombëtare, të nderuar kolegë,

ju tashmë keni pasur mundësinë të njiheni me dokumentin e buxhetit për vitin 2021. Por përpara se t’u përgjigjem pyetjeve tuaja, dua t’ju prezantoj fare shkurtimisht disa nga momentet kryesore të buxhetit dhe përse unë besoj që ky buxhet, duke pasur parasysh rrethanat e vështira që kemi kaluar e situatën e vështirë ku ndodhemi akoma për shkak të pandemisë, adreson në mënyrë realiste ato që janë prioritetet dhe pritshmëritë, jo vetëm të dikasterit që unë drejtoj, por edhe të aleatëve e partnerëve tanë në NATO.

Për periudhën e Programit Buxhetor Afatmesëm 2021 - 2023, kërkesat buxhetore të hartuara nga Ministria e Mbrojtjes janë në përputhje me Programet e Mbrojtjes dhe janë produkt i bashkëpunimit të strukturave të FA të të gjithë niveleve. Programimi është në përmbushje të misionit kushtetues të FA dhe mbështetet në Strategjinë e Sigurisë Kombëtare, Strategjinë Ushtarake, Planin Afatgjatë të Zhvillimit të FA 2019 - 2025, Planin e Kapaciteteve Operacionale, kërkesat e Objektivave të Kapaciteteve.

Ajo që dua të theksoj së pari, është që edhe ky buxhet vazhdon trendin e rritjes si në vlerë nominale, ashtu edhe si përqindje e Prodhimit të Brendshëm Bruto. Pra, nëse për vitin 2020 kishim një buxhet sa 1,46 % e Produktit të Brendshëm Bruto (PBB), për vitin 2021 buxheti shkon në 1,5% të PBB, çka është në përputhje të plotë me objektivat dhe angazhimet tona në Samitin e Uellsit për ta çuar atë në 1,75% në vitin 2022, dhe 1,85% të PBB në buxhetin e vitit 2023.

Pra, pavarësisht goditjes që ka përjetuar ekonomia gjatë vitit të fundit si pasojë e tërmetit, por edhe e pandemisë, i jemi përmbajtur këtij angazhimi politik, të marrë përpara aleatëve sepse siç jeni në dijeni, ky trend rritës është dakordësuar me aleatët amerikanë dhe NATO, të cilët janë shprehur me vlerësime maksimale për vullnetin dhe punën konkrete që kemi bërë në këtë drejtim.

Në terma nominalë, buxheti i vitit 2021 ka një rritje me rreth 2,7 miliard lek ose 11,8% krahasuar me planin e vitit 2020. Por sigurisht, fakti që buxheti është rritur tregon vetëm njërën pjesë të historisë, sepse rritja e buxhetit dhe arsyeja përse aleatët këmbëngulin në rritjen e buxhetit për të arritur eventualisht në 2% të PBB, nuk është një qëllim në vetvete. Mënyra sesi shpenzohen dhe produktet për të cilat përdoren këto para është thelbësore. E them këtë, sepse nëse shikojmë historikun e buxheteve të MM, ata ndër ju që kanë kohë në këtë komision besoj janë në dijeni, është e qartë që shpesh herë buxhetet janë përdorur për gjithçka, përveçse për të çuar përpara angazhimet e prioritetet.

Buxheti i Mbrojtjes do të përdoret për mbështetjen e programeve të mbrojtjes të parashikuara për vitet 2021 -2023, për të cilat janë hartuar kërkesat buxhetore si më poshtë:

1. Mbështetja për personelin;
2. Operacionet brenda dhe jashtë vendit dhe emergjencat civile;
3. Gatishmëria dhe mirëmbajtja;
4. Stërvitjet;
5. Arsimimi dhe kualifikimi;
6. Strukturat dhe angazhimet ndërkombëtare;
7. Modernizimi;
8. Infrastruktura;
9. Mbështetja me mallra e shërbime dhe mbështetja administrative.

Në këtë kuadër Programi Buxhetor Afatmesëm dhe Buxheti Vjetor i Ministrisë së Mbrojtjes mundëson mbështetjen e kërkesave për modernizim, arritjen dhe ruajtjen e niveleve të planifikuara të operacionalitetit, plotësimin e detyrimeve ndaj Aleancës për mbrojtjen kolektive të përfshirë në Objektivat e kapaciteteve dhe detyrimet në mbështetje të paqes dhe sigurisë ndërkombëtare nëpërmjet pjesëmarrjes në operacione në përbërje të NATO, BE dhe OKB.

Për këtë qëllim kemi bërë prioritizimin e kapaciteteve si dhe kemi përcaktuar nivelet në të cilat duhet të zhvillohet çdo kapacitet, të shoqëruara me nevojat për burime.
Kërkesat prioritare në programet e modernizimit mbështesin projektet kryesore të FA, kryesisht ato të njësive luftuese, siç janë Batalioni i Dytë i Këmbësorisë, Batalioni i Forcave Speciale apo Batalioni Komando.

Në mënyrë specifike ky projekt buxhet do të shkojë për zërat e mëposhtëm:

Shpenzimet e Personelit

Në artikullin 600-601 shpenzime për paga dhe sigurime shoqërore kërkesat buxhetore të strukturave buxhetore të Ministrisë së Mbrojtjes janë në përputhje me tavanet e parashikuara duke mos paraqitur kërkesa buxhetore shtesë për politika të reja. Me buxhetin e akorduar për Ministrinë e Mbrojtjes për këtë zë plotësohen kërkesat buxhetore për numrin e punonjësve të parashikuar për vitet e PBA.

Njëkohësisht ky buxhet që na mundëson ta çojmë përpara e ta konsolidojmë, ka të bëjë me rritjen sa i takon trajtimit të efektivëve tanë dhe edukimin e tyre. Këtu e kam fjalën së pari, për rritjen e trajtimit financiar përmes rillogaritjes së vështirësive dhe rikthimit të kompensimit të ushqimit për mbi 4 mijë efektivë të FA dhe të kompensimit ushqimor që u hoq nga Qeveria Berisha në vitin 2013, vetëm pak ditë përpara se të dorëzonte pushtetin. Këtu gjej rastin, t’i falënderoj kolegët e Komisionit për mbështetjen e tyre për këtë masë shumë të rëndësishme që korrigjoi një padrejtësi, që u ishte bërë efektivëve të FA.

Shpenzimet korrente

Në prioritarizimin e shpenzimeve korrente zërat kryesorë për të cilin janë hartuar kërkesat janë:

- Operacionet paqeruajtëse ndërkombëtare.
Këto kërkesa mbështesin angazhimin e FA në opeacionet brenda dhe jashtë vendit, sipas detyrimeve të deklaruara.
Në kërkesat buxhetore për operacionet jashtë vendit, faktor është numri i personelit të FA i deklaruar në strukturat e NATO dhe strukturat e tjera ndërkombëtare, por ky numër mund të ndryshojë në varësi të zhvillimeve në arenën ndërkombëtare, por, në këtë rast, MM sigurisht që do të informojë menjëherë strukturat vendimmarrëse.

Shqipëria është një nga vendet që ka ndër kontributet më të larta në misionet e Aleancës duke fituar respektin e aleatëve për kontributin e saj. Ne do të vazhdojmë të japim kontributin tonë në misionet ku jemi aktualisht të pranishëm qoftë në Afganistanin e largët në operacionin e NATO-s “Resolute Support Mission”; në misionin “ALTHEA” në Bosnje-Hercegovinë; në misionin KFOR të NATO-s në Kosovë; në operacionin ushtarak të NATO-s “Enhanced Forward Presence – eFP” në Letoni, në misionin e OKB në Sudanin e Jugut, por do të angazhohemi edhe në dislokime të reja si, në misionin e NATO-s në Irak (kjo në kuadër të Kartës së Adriatikut) apo dhe në Ngushticen e Hormuzit në krah të Shteteve të Bashkuara teëAmerikës, angazhim, i cili është marrë, por për të cilin jemi duke pritur përfundimin e paketës ligjore.

- Krahash misioneve, kemi edhe kërkesat për përfaqësitë/shtabet dhe aktivitetet me NATO duke siguruar mbështetjen e personelit ushtarak e civil të angazhuar në shtabet e NATO-s, Përfaqësitë Ushtarake, atashetë ushtarakë dhe strukturat ushtarake rajonale.

Vendi ynë është pjesëmarrës në iniciativat e sigurisë rajonale dhe që prej vitit 2019 ka marrë drejtimin e disa prej tyre, gjë e cila kërkon natyrisht mbështetje me fonde buxhetore. Aktualisht, kemi marrë drejtimin e SEDM-it (Ministerialit të Mbrojtjes së Evropës Juglindore) dhe Sekretariatit të SEDM-it si dhe Qendrës për Bashkëpunim dhe Siguri (RACVIAC). Janë angazhime të cilat sigurisht që rrisin reputacionin e Shqipërisë dhe imazhin e saj në sytë e partnerëve dhe aleatëve dhe për të cilat sigurisht ka shumë konkurrencë mes vendeve pjesëmarrëse. Fakti që Shqipërisë i është besuar drejtimi i këtyre iniciativave është në fakt një tregues i qartë i progresit të madh që ka bërë Shqipëria dhe i besimit që ajo gëzon tashmë mes partnerëve.

- Kërkesat për stërvitje të FA, janë po ashtu një zë shumë i rëndësishëm sepse këto stërvitje janë jetike për rritjen e performancës dhe profesionalizmit të forcave tona.

Ne këtë pike dua të ndaj me ju disa detaje lidhur me një nga stërvitjet më të mëdha, që është zhvilluar ndonjëherë në Shqipëri. Stërvitja Defender-2021, një stërvitje dypalëshe me SHBA; është e para e këtij lloji në vendin tonë dhe do të marrim pjesë mbi 8.000 trupa amerikane, që do të dislokohen në disa rajone të vendit dhe në disa reparte të Forcave tona të Armatosura. Për më shumë detaje, nëse jeni të interesuar, kam në krah dhe shefin e SHPFA, i cili mund të ndalet dhe më teknikisht nga ana operacionale.

- Kërkesat për mbështetjen me shërbime të tjera, ku më të rëndësishmet janë: furnizimi me karburant i strukturave të Ministrisë së Mbrojtjes, siguracione të ndryshme si për personelin, ashtu dhe për pajisjet e FA, shërbime me të tretë, etj.

- Kërkesat për gatishmërinë dhe mirëmbajtjen, të cilat synojnë rritjen e nivelit të gatishmërisë së strukturave të FA dhe rritjen e nivelit të mirëmbajtjes së sistemeve, pajisjeve dhe mjeteve për të mbajtur dhe arritur kapacitetet operacionale të kërkuara. Në këtë kontekst, këtë vit do të kemi një risi të shtuar, atë të pjesëmarrjes së gjigandit të industrisë ushtarake amerikane Lockeed Martin, si në Sistemin e Mirëmbajtjes së Vëzhgimit të Hapësirës Detare, ashtu edhe atë të implementimit të Radarit të Midës për Forcën Ajrore.
Shpenzimet për Investime.

Kërkesat për investime janë hartuar në mbështetje të PAZH, duke marrë në konsideratë projektet në vazhdim, projektet me kërkesa operacionale të miratuara, propozimet teknike dhe detyrat e projektimit në funksion të modernizimit të FA si dhe ndërhyrjet infrastrukturore më të nevojshme për njësitë e FA. Objektivat kryesorë të implementimit të programeve të investimeve për vitet e PBA janë:

• Implementimi i Objektivave te Kapaciteteve dhe përmbushja e deklarimeve dhe detyrimeve ndaj NATO-s;
• Mbështetja për projektet kryesore të modernizimit të FA;
• Mbështetja për rritjen e kapaciteteve për përballimin e emergjencave civile;
• Përmirësimi i infrastrukturës së njësive e reparteve sipas standardeve të NATO-s.

Pajisjet, baza materiale, infrastruktura edhe pse shumë të rëndësishme, janë vetëm një pjesë e investimeve të domosdoshme që duhet të ndodhin.

Po kështu duhet të ve në dukje përpjekjen e madhe që është bërë për edukimin dhe arsimimin e ushtarakëve, ku Buxheti 2021 na lejon zhvillimin dhe integrimin e mëtejshëm të sistemit arsimor, plotësimin e nevojave materiale e didaktike, zhvillimin e planeve dhe programeve të arsimimit, por edhe stërvitjet, kryerjen e specializimeve, analizave, studimeve e kështu me radhë.

Në programin për arsimin kemi kërkuar mbështetje për projektin “Infrastrukturë, përmirësim kushtesh dhe pajisje për ngritjen e Akademisë së FA”, si një nga objektivat kryesore të MM për rihapjen e sistemit arsimor bazë në FA. Pas më shumë se 10 vitesh, tashmë dhe Forca jonë e Armatosur si çdo vend anëtar i NATO-s do te ketë akademinë e saj ku do të përgatiten oficerët e rinj.

Jam krenare që pas një procesi të gjatë ia arritëm së bashku dhe me mbështetjen e qeverisë hapjen e kësaj akademie për oficeret tanë. Dhe në këtë pikë, dua ta theksoj, që unë besoj dhe e gjithë trupa drejtuese e FA beson, që hapja e programit bachelor në Akademinë e FA këtë vit, shënon vërtet një moment shumë të rëndësishëm në procesin e modernizimit të FA; por edhe më shumë se kaq, ngre themelet e një sistemi meritokratik dhe një sistemi karriere, që do të na lejojë jo vetëm të afrojmë të rinj e të reja të talentuara, por edhe të krijojmë një trup oficerësh e drejtuesish të standardeve të NATO.

Kërkesat për modernizim

Projektet e modernizimit kanë një impakt të madh në kërkesat buxhetore të Ministrisë së Mbrojtjes. Prioritet janë sigurimi i armatimit të lehtë dhe municionit të nevojshëm për FA, pajisjet e komunikimit taktik me radio (një-kanalësh) për grup-batalionin, Sistemi i Vëzhgimit të Hapësirës Ajrore, sisteme komunikimi (tokë – ajër – tokë), projekte të përbashkëta me NATO për sistemet e komandim-kontrollit ajror, sistemet e vetëmbrojtjes së helikopterëve, rinovimi i infrastrukturës dhe sistemit të komunikimit detare. etj.
Kërkesa për infrastrukturën

Prioritet janë ndërhyrjet infrastrukturore në funksion të krijimit të kushteve optimale për punë të ushtarakëvë, si dhe mbështetja e projektit të garantuar nga NATO për ringritjen e Bazës Ajrore të Kuçovës.

Së fundi, ky buxhet na mundëson të përballojmë përgjegjësitë e reja, që i kanë kaluar Ministrisë së Mbrojtjes, ku e kam fjalën padyshim për Mbrojtjen Civile, e cila, siç jemi dëshmitarë të gjithë, gjatë vitit të fundit ka qenë një nga përgjegjësitë më të rëndësishme e më jetike që ka zbatuar Ministria e Mbrojtjes.

Ka kaluar, vetëm diçka, më shumë se një vit, që nga miratimi i Ligjit për Mbrojtjen Civile, por gjatë këtij viti është bërë një punë vërtet e jashtëzakonshme. Duke filluar që nga ngritja e Agjencisë Kombëtare të Mbrojtjes Civile e cila nga një drejtori me 7 persona, që bënte vetëm stacionin telefonik, sot është kthyer në një agjenci, që koordinon punën mes të gjitha zyrave të EC në rang bashkie e prefekture; komunikon dhe koordinon nevojat me strukturat respektive të EC në Bashkimin Europian; monitoron respektimin e ligjit nga strukturat e linjës. Duke vazhduar me rritjen e dhe modernizimin e kapaciteteve reaguese të Forcave të Armatosura, të specializuara për rastet e emergjencave, ku falë bashkëpunimit me aleatët e NATO (SHBA, Turqia etj), sot FA janë të pajisura me uniformat dhe mjetet bashkëkohore të nevojshme në operacionet në mbështetje të pushtetit vendor dhe popullatës në raste tërmetesh; përmbytjesh, zjarresh etj. E duke vazhduar më tej me hartimin e studimeve e strategjive për zvogëlimin e riskut e kështu me radhë. Të gjitha këto, në një kohë kur kësaj strukture dhe FA i është dashur të përballojë emergjenca e situata që shkojnë që nga Tërmeti i 26 Nëntorit, zjarret, rehabilitimi i argjinaturave e sigurisht, përfshirja në përballimin e pandemisë.

Ky buxhet, na lejon të jemi të përgatitur për çdo eventualitet, që mund të ndodhë gjatë vitit 2021. Por na lejon edhe që të forcojmë e të rrisim më tej kapacitetet, pasi viti i fundit ishte treguesi më i mirë i rëndësisë së jashtëzakonshme që ka marrë sot kjo përgjegjësi e FA, për të garantuar jetët, shëndetin dhe pronat e qytetarëve. Jo vetëm kaq, por ky buxhet, na lejon që të ecim përpara drejt përmbushjes së objektivit tonë madhor, për ta integruar Agjencinë e Mbrojtjes Civile në strukturat europiane për përballimin e emergjencave.

Unë jam e vetëdijshme që nevojat e FA janë shumë të mëdha. E kam shumë të qartë se çfarë do të thotë konkretisht arritje e standardeve të NATO dhe bashkë me ekipin e dikasterit që drejtoj dhe drejtuesit e FA kemi një vizion të qartë të procesit të transformimit e modernizimit, që nevojitet për të arritur këtë objektiv madhor. Dhe sigurisht që, si çdo njeri që punon e i përkushtohet një projekti edhe unë e gjithë ekipi do të kishim dashur shumë që ky objektiv të përmbushej që nesër. Ama, jemi njerëz me këmbë në tokë, që dimë të bëjmë dallimin mes dëshirave e ëndrrave dhe mundësive reale, siç e bëjnë në fakt të gjithë ministrat e mbrojtjes e drejtuesit ushtarakë qoftë edhe në vendet më të pasura e më të zhvilluara. Dhe mund të them pa asnjë hezitim, që ky buxhet na lejon të çojmë përpara prioritetet tona, por edhe të përmbushim angazhimet tona kundrejt aleatëve. E di që kjo s’ka qenë e lehtë në një kohë si kjo ku jetojmë, por besoj që ky është një mesazh shumë i qartë i seriozitetit dhe vendosmërisë së qeverisë shqiptare për të respektuar deri në fund çdo angazhim ndërkombëtar kundrejt NATO dhe partnerëve tanë amerikanë dhe për të kontribuar brenda të gjithë mundësive të saj si një partner dinjitoz dhe i besueshëm dhe si një faktor stabiliteti e sigurie në rajonin.

Faleminderit për vëmendjen!