Newsroom Fjalime të ministrit Fjala e plotë e ministrit të Mbrojtjes z. Niko Peleshi në aktivitetin inovativ “Cyber Camp Albania”
Mirëmëngjes,
sëpari për ta spjeguar pse ministri i Mbrojtjes vjen në një aktivitet të tillë, po e them shkurt që siguria kibernetike është pjesë e sigurisë kombëtare.
Ministria e Mbrojtjes është ministria që ka fushë përgjegjësie Sigurinë Kombëtare. Mbrojtja kibernetike nuk është një togfjalësh shumë i dëgjuar për opinion publik, duket si një gjë e së ardhmes, në fakt, është e së tashmes. Unë nuk kam ende statistika për sulme në vendin tonë, mund t'ju konfirmoj që shumë institucione, pothuajse çdo institucion, çdo individ janë nën sulme kibernetike të përditshme edhe në vendin tonë. Por në SHBA, se kam një shifër, në çdo 39 sekonda ka një sulm kibernetik. Keni dëgjuar edhe për përfshirjen e aktorëve shtetërorë apo joshtetërorë, aq më keq shtetërorë, p. sh.: në procese elektorale apo në sulmet e infrastrukturës kritike të jetëve energjitike të sistemit bankar etj, pra këto sulme cenojnë rëndë stabilitetin, sigurinë kombëtare.
Këtu kemi edhe ambasadorin e OSBE dhe, pak a shumë, kjo është pikprerja e fushave të organizatës të OSBE, por edhe të Ministrisë së Mbrojtjes, pra stabiliteti, siguria kombëtare, siguria e institucioneve tona, siguria e infrastrukturës kritike në vend.
Unë do doja që ju mos e përjetoni këtë event si një event ku qari kryesor është se do jemi nja dy ditë jashtë procesit mësimor edhe në këmbim të kësaj duhet të duroni fjalime të cilat mund mos t'ju bëjnë pështypje dhe jo shumë të madhe. Këtu nuk është çështje fjalimesh, në fakt, është një çështje problematikash të individëve, të kompanive, të institucioneve të vendit të kërcënimit të sigurisë kombëtare. Por sa herë që ka problematika ka dhe një lajm të mirë se ka mundësi për t'i zgjidhur ka oportunitete. Kështuqë nëse më dëgjoni një këshillë përjetojeni këtë kemp këto dy tre ditë përjetojeni si një hapësirë ku mund të informoheni dhe, gjatë gjithë kohës, mendoni ku e gjeni veten tuaj si i ri je 14 vjeç, apo 15 vjeç, je maturant që mendon për karrierën. Gjatë këtyre 2-3 ditëve mundohuni të kuptoni sesa shumë mundësi të jashtëzakonshme ofron çështja e sigurisë kibernetike për karrierën tuaj, për shkak se institucionet, bizneset janë në nevojë të madhe për të zhvilluar kapacitetet e Mbrojtjes Kibernetike për të mbrojtur rrjetet e tyre të brendshme. Kjo do të thotë që ka nevojë për talente, ka nevojë për fuqi punëtore, ka nevojë për njerëz të kualifikuar.
Sot në botë ka miliona vende pune bosh në fushën e zhvillimit të softwareve dhe aq më tepër në fushën e mbrotjes kibernetike.
Unë isha para disa ditësh në Izrael, vetëm në Tel Aviv kishte 17 mijë vende pune, të cilat nuk mbusheshin dot, sepse nuk i gjenin dot në treg. Imagjinoni që Izraeli është vendi që ka numrin më të madh të programuesve apo të talenteve në fushën e kibernetikës në përgjithësi në botë dhe ata kishin vetëm në Tel Aviv 17 mijë vende pune bosh. Janë miliona vende pune në botë, të cilat presin talente dhe për këtë arsye këto fusha janë nga fushat më të paguara, profesionet më të paguara. Në Izrael fillonte paga e një zhvilluesi softweari sapo dilnin nga bankat e shkollës nga 35 mijë shekel që do të thotë 10 mijë euro. Këtu në Shqipëri fillon paga tani ka shkuar rreth 700 euro për junior dhe, në rast pas dy tre vitesh arrin të bëhesh senior, rroga fillon nga 2500 euro; ky është niveli sot i pagave në Shqipëri. Shikojeni këtë kemp si një mundësi për të kuptuar më shumë dhe për të drejtuar veten tuaj në karrierë. Në qoftëse e llogarisim ekonominë që goditet nga sulmet kibernetike gjatë njl viti ta kthejmë në vlerë financiare, vlera shkon në 4 trilion dollarë. Po të ishte kjo ekonomia e një shteti, kjo do të ishte ekonomia e parë në botë, pra kaq e madhe është përmasa e goditjeve, kaq e madhe është nevoja për t'i mbrojtur ato.
Pse është i rëndësishëm ky aktivitet dhe çdo aktivitet që lidhet me edukimin? Sepse 95% e dëmit kibernetik vjen për shkak të gabimeve njerëzore. Kështuqë në rast se ne e njohim më mirë si të jemi më të sigurt në internet, si mos të hapim një email të caktuar, po e them thjesht, pra si të mbrohemi të dimë natyrën e sulmeve pa qenë nevoja të jemi ekspert, thjesht të jemi të kujdesshëm mund të shmangim 95% të sulmeve kibernetike pra t'i bëjme ato të pa suksesshme. Pra gjithçka fillon nga edukimi për këtë arsye dua t'ju informoj që Ministria e Mbrojtjes, siç e tha drejtoresha, është duke u bërë institucioni qendror për garantimin për mbrojtjen kibernetike, jo vetëm për rrjetet tona të brendëshme, pra rrjetet ushtarake, por për të gjithë vendin, që do të thotë ne do të punojmë të gjithë bashkë me Agjencinë për Certifikimin Elektronik të Mbrojtjes Kibernetike, do punojmë sëbashku për të bërë politikat e mbrojtjes kibernetike, standardet, rregullat e zbatueshme nga të gjitha ato institucione, të cilat janë pjesë e infrastrukturës kritike që domosdoshmërisht duhet të kenë të zhvilluara kapacitet e mbrojtjes kibernetike.
Siç e thashë gjithçka fillon nga edukimi; sot është dita ku fillojmë Masterin e Mbrojtjes Kibernetike pranë akademisë së FA. Janë 16 studentë të cilët sot fillojnë masterin, ndërkohë po punojmë që t'i shtojmë mundësitë e kualifikimeve, trajnimeve në këtë fushë, pra jo vetëm bachelor, master, doktoraturë se nuk është më kjo kohë, tani është koha dhe ky është lajm i mirë për moshën tuaj ku kualifikimet mund të realizohen në një kohë shumë të shpejtë pra me një kurs 1- vjeçar, 8 - mujor, 9 - mujor mund të bëhesh junior developer, pra kodues, dhe mund të hysh në punë me ato nivele pagash për të cilat folëm. Nuk duhet më tani, se duket sikur po flas kundër rëndësisë të arsimit të lartë, por ndonjëherë duhet t'i themi të vërtetat siç janë, një kurs 8 deri 9 - mujor, për fat të keq, është më i vlefshëm sesa një diplomë bachelori, shto edhe master po të duash, apo doktoraturë. Në univeristetet jo tona,cpor në të gjithë botën ka ndryshuar ritmi për mirë në kuptimin që nuk ju duhen vite të tëra kualifikimi, me një kualifikim të dedikuar të fokusuar duke u specializuar në një fushë të caktuar, ju mund të konsideroheni një talent i mirëpaguar ne treg. Kështu që krahas bachelorit në sistemin e arsimit privat, apo shtetëror do të shtojmë dhe do të mbështesim do të subvencionojmë me një program të posaçëm qeveritar edukimin dhe trajnimin e shpejtë, në fushat të cilat po flasim pra: kodim, programim, mbrojtje kibernetike. Mundësitë janë të jashtëzakonshme; ne kemi rreth 5 milion dollarë, mos gabohem, pra një fond tê barabartë me mbështetjen e njëmijë apo dymijë koduesve, ose të rinjve që duan të kualifikohen dhe të bëhen kodues, apo të punojnë në të gjitha fushat e IT, i kemi në dispozicion si subvencion, pra për të paguar bursat e tyre. Kemi disa kompani shumë të mira që janë në kontakt me qeverinë dhe do të jenë aplikues të këtij fondi, kështuqë mundësitë për ju do të jenë të mëdha, ju thjesht qëndroni sy hapur dhe ju lutem mos e përjetoni këtë event si një kokëçarje, apo kush rri dëgjon tani disa fjalime të cilat ne nuk na interesojnë. Unë e di që të mbajmë fjalime për sigurinë e internetit juve kjo ju bezdis; jeni të vetëdijshëm që interneti nuk është një hapsirë e sigurtë, por asgjë nuk është e sigurtë edhe bota fizike nuk është e sigurtë. Kjo bota virtuale është më pak e rregulluar është më shumë e rrezikshme, le të themi më shumë e hapur nga abuzime të llojeve të ndryshme, megjithatë ju do e gjeni vetë rrugën për të mbrojtur veten tuaj ashtu siç e gjeni për t'u mbrojtur në botën fizike.
Do t'ju ftoja më shumë ta shikoni këtë si një oportunitet si një mundësi e artë për të ndërtuar karrierën tuaj. Të gjesh përgjigjen e pyetjes, siç e thonim, çfarë do bëhem kur të rritem, është një pyetje njëmilion dollarë. Unë them që kush ka pak talent në shkenca, kush ka një prirje të brendëshme, është personi i duhur për t'u futur në këtë rrugë edhe për t'u bërë një nga specialistët, le te themi, më të kërkuar në treg. Është një konkurencë e çmendur ndërmejt kompanive kush e kush të punësojë ata që kanë marrë një kualifikim në këtë fushë, ndaj dhe rrogat po rriten dhe në Shqipëri kanë arritur nivele shumë të larta, pale pastaj dhe në vendet e tjera, por ne duam që ju të qëndroni këtu dhe për këtë arsye do t'ju japim shumë incentiva për shkollim, edukim, po dhe pagat në sistemin shtetëror në këtë fushë do të jenë si në tregun privat. Kryeministri na ka dhënë dritën jeshile që të paguajmë specialistët e kësaj fushe sikur të ishim në tregun privat, pra jo me sistemin tonë normal shtetëror të pagave, por me bonuse për të qenë edhe ne si shtet si Ministri e Mbrojtjes, në këtë rast, apo si ACESK konkurues në tregun privat, pasi nuk kemi nga ja mbajmë, nuk i mban dot me zor njerëzit aq shumë të kërkuar janë në këtë treg, kështuqë le te uroj suksese për këtë takim dhe ta bëjmë praktikë edhe të lezetshëm jo bezdisshëm, suksese.
